Mô hình SWOT là gì? 6 bước ứng dụng SWOT trong thực tiễn

Mô hình SWOT là một công cụ chiến lược hữu ích giúp các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân đánh giá các yếu tố nội bộ và những yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến tổ chức, từ đó xây dựng các chiến lược hiệu quả.

Bài viết này của WISE Business sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về mô hình SWOT, cách thực hiện và ứng dụng trong thực tế.

1. Tổng quan về mô hình SWOT

Mô hình SWOT được tạo ra bởi Albert Humphrey vào những năm 1960-1970, là một khung phân tích chiến lược được sử dụng để đánh giá các điểm mạnh (Strengths), điểm yếu (Weaknesses), cơ hội (Opportunities) và thách thức (Threats) của một tổ chức, dự án hoặc cá nhân.

Nó là một công cụ hữu ích giúp xác định các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến khả năng thành công của một doanh nghiệp hoặc kế hoạch.

Phân tích SWOT yêu cầu các bên liên quan cân nhắc các yếu tố nội bộ (điểm mạnh và điểm yếu) và yếu tố bên ngoài (cơ hội và thách thức) để xây dựng một chiến lược hiệu quả.

Quá trình này giúp tổ chức tập trung vào các lĩnh vực quan trọng, tận dụng các điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, tận dụng các cơ hội và giải quyết các thách thức.

2. Các thành phần của phân tích SWOT

Phân tích SWOT bao gồm 4 thành phần chính:

2.1. Điểm mạnh (Strengths)

Điểm mạnh là những yếu tố nội bộ có lợi và giúp tổ chức đạt được mục tiêu. Đây có thể là những lợi thế cạnh tranh, nguồn lực, năng lực độc đáo hoặc các yếu tố khác mang lại thành công cho tổ chức.

Ví dụ về điểm mạnh:

• Thương hiệu mạnh, danh tiếng tốt
• Quy trình sản xuất hiệu quả, chất lượng sản phẩm vượt trội
• Đội ngũ nhân sự giỏi, có tay nghề cao
• Khả năng tiếp cận và phục vụ khách hàng tốt
• Vị thế tài chính vững mạnh, khả năng tiếp cận nguồn vốn dễ dàng
• Công nghệ, sáng chế độc quyền

Ngay bây giờ hãy cầm giấy bút và nghi ra đểm mạnh của doanh nghiệp ban!

2.2. Điểm yếu (Weaknesses)

Điểm yếu là những yếu tố nội bộ có thể cản trở hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng thành công của tổ chức. Đây là những lĩnh vực cần được cải thiện để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ví dụ về điểm yếu:

• Năng lực quản lý, lãnh đạo yếu kém
• Thiếu các nguồn lực then chốt (tài chính, nhân sự, công nghệ…)
• Quy trình, hệ thống vận hành kém hiệu quả
• Sản phẩm, dịch vụ kém cạnh tranh
• Thiếu định hướng chiến lược rõ ràng
• Năng lực nghiên cứu và phát triển hạn chế

Vậy, điểm yếu cảu công ty bạn là gì?

2.3. Cơ hội (Opportunities)

Cơ hội là những yếu tố bên ngoài có thể tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ tổ chức đạt được mục tiêu. Đây có thể là những xu hướng, nhu cầu mới của thị trường, sự thay đổi về chính sách, công nghệ mới, v.v.

Ví dụ về cơ hội:

• Sự thay đổi trong nhu cầu và hành vi của khách hàng
• Sự phát triển của công nghệ mới, xu hướng số hóa
• Những thay đổi về chính sách, pháp luật có lợi cho ngành/doanh nghiệp
• Các cơ hội mở rộng thị trường, mở rộng địa bàn kinh doanh
• Cơ hội hợp tác, liên kết với các đối tác tiềm năng

Bạn nghĩ như thế nào về cơ hội sắp tới của mình?

2.4. Thách thức (Threats)

Thách thức là những yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng thành công của tổ chức. Đây có thể là các rủi ro, đe dọa từ đối thủ cạnh tranh, các biến động về kinh tế, chính trị, pháp luật, v.v.

Ví dụ về thách thức:

• Sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ mới nổi hoặc đối thủ truyền thống
• Những thay đổi về chính sách, pháp luật ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh
• Biến động về kinh tế vĩ mô như lạm phát, lãi suất, tỷ giá…
• Sự thay đổi về nhu cầu, hành vi của khách hàng
• Sự xuất hiện của công nghệ, sản phẩm mới làm lỗi thời sản phẩm hiện tại
• Khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân tài

Sau khi hiểu về các thành phần của phân tích SWOT, bạn đã sẵn sàng tìm hiểu cách áp dụng chúng vào thực tế? Hãy cùng tìm hiểu tại phần tiếp theo.

3. Quy trình thực hiện phân tích SWOT

Việc thực hiện phân tích SWOT thường bao gồm các bước sau:

3.1. Xác định mục tiêu phân tích

Trước khi bắt đầu phân tích SWOT, cần xác định rõ mục tiêu cụ thể của việc thực hiện phân tích. Mục tiêu có thể là đánh giá tổng thể tình hình hiện tại của doanh nghiệp, hoặc tập trung vào một lĩnh vực, sản phẩm, dự án cụ thể.

Ví dụ: Mục tiêu của phân tích SWOT là đánh giá khả năng cạnh tranh của sản phẩm mới trước khi ra mắt thị trường.

3.2. Thu thập thông tin và dữ liệu

Để thực hiện phân tích SWOT, cần thu thập thông tin và dữ liệu liên quan từ các nguồn trong và ngoài tổ chức. Nguồn thông tin có thể bao gồm:

• Dữ liệu nội bộ: Báo cáo tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh, phản hồi của khách hàng, v.v.
• Thông tin bên ngoài: Nghiên cứu thị trường, phân tích ngành, thông tin về đối thủ cạnh tranh, xu hướng thị trường, v.v.

3.3. Xác định các yếu tố then chốt

Dựa trên thông tin và dữ liệu thu thập được, tiến hành xác định các yếu tố then chốt thuộc 4 thành phần của phân tích SWOT:

• Điểm mạnh: Những nguồn lực, năng lực độc đáo của tổ chức
• Điểm yếu: Những hạn chế, thiếu sót cần được cải thiện
• Cơ hội: Các xu hướng, biến động bên ngoài có thể tạo điều kiện thuận lợi
• Thách thức: Các rủi ro, đe dọa từ bên ngoài có thể ảnh hưởng tiêu cực

Việc xác định các yếu tố then chốt này cần sự tham gia và đóng góp của các bên liên quan như ban lãnh đạo, cán bộ quản lý, chuyên gia, khách hàng, v.v.

3.4. Phân tích và đánh giá các yếu tố

Sau khi xác định các yếu tố, tiến hành phân tích và đánh giá tầm quan trọng, mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến mục tiêu của tổ chức. Qua đó, xác định được những yếu tố trọng yếu cần ưu tiên.

3.5. Xây dựng chiến lược

Dựa trên kết quả phân tích SWOT, tổ chức có thể xây dựng các chiến lược phù hợp để:

• Tận dụng tối đa các điểm mạnh và cơ hội
• Khắc phục các điểm yếu và giảm thiểu các thách thức

Các chiến lược có thể bao gồm:

• Chiến lược khai thác: Tập trung vào các điểm mạnh để tận dụng các cơ hội
• Chiến lược đa dạng hóa: Tận dụng các cơ hội để khắc phục điểm yếu
• Chiến lược cạnh tranh: Sử dụng điểm mạnh để đối phó với các thách thức
• Chiến lược phòng thủ: Giảm thiểu các điểm yếu và tránh các thách thức

3.6. Theo dõi và cải tiến liên tục

Phân tích SWOT không phải là một quy trình một lần, mà cần được thực hiện thường xuyên để theo dõi, cập nhật những thay đổi trong môi trường kinh doanh. Từ đó, tổ chức có thể kịp thời điều chỉnh các chiến lược và hành động phù hợp.

4. Những sai lầm phổ biến khi phân tích SWOT

6. Kết luận

Trong bối cảnh kinh doanh hiện đại đầy biến động, phân tích SWOT ngày càng trở thành một công cụ không thể thiếu để tổ chức và doanh nghiệp có thể điều chỉnh và phát triển một cách hiệu quả. Đúng như bản chất của nó, quá trình này không chỉ dừng lại ở việc xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức – mà còn là nền tảng cho các quyết định chiến lược lâu dài. Sự tham gia của tất cả các bên liên quan trong tổ chức là rất quan trọng, từ ban giám đốc đến các nhân viên, vì nó tạo ra cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn cho từng lĩnh vực cần phân tích.

Việc theo dõi và cập nhật thường xuyên phân tích SWOT đảm bảo rằng doanh nghiệp luôn trong trạng thái sẵn sàng thích nghi với các biến chuyển bên ngoài. Từ đó, tổ chức có thể không chỉ giữ vững chuỗi cung ứng mà còn nắm bắt các xu hướng mới trong ngành, tăng cường sức cạnh tranh và nâng cao khả năng phát triển bền vững.